Koenraad Van Meerbeek (KUL) legt uit wat draslanden zijn en hoe ze de biodiversiteit beschermen.

James Park, Korea.

Eenenvijftig jaar geleden vond in Ramsar (Iran) de Convention on Wetlands of International Importance especially as Waterfowl Habitat plaats op initiatief van UNESCO. Op die conventie onderschreven de deelnemende landen de fundamentele ecologische functies van draslanden (Wetlands). Vijftig jaar later, in 2021, keurde de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties een resolutie goed om voortaan op 2 februari het belang van draslanden onder de aandacht te brengen. World Wetlands Day vindt niet toevallig op 2 februari plaats, want dat is ook de dag waarop de Ramsar-conventie in 1971 werd ondertekend. Toch ziet Koenraad Van Meerbeek het behoud van diversiteit en dus de bescherming van ecosystemen niet hoog op de politieke agenda staan. Wat zijn draslanden? Wat is de maatschappelijke waarde van draslanden? En waarom is het behoud van draslanden belangrijk voor de bescherming van de biodiversiteit? In een interview legt Koenraad Van Meerbeek, professor aan de KU Leuven, het belang van draslanden uit. 

Koenraad Van Meerbeek is hoofd van het sGlobeLab, een onderzoeksgroep binnen de afdeling Bos, Natuur en Landschap van de faculteit Bio-Ingenieurswetenschappen aan de KU Leuven. Hij richtte de onderzoekseenheid een viertal jaar geleden op met als doel menselijke en natuurlijke ecosystemen te onderhouden. In de naamgeving hield hij rekening met zijn oplossingsgerichte visie: ‘s’ staat immers voor solutions. Het lab wil door middel van onderzoek oplossingen bieden om de biodiversiteit te bewaren. Zo legt Koenraad uit dat er reeds veel onderzoek gebeurt naar wat de oorzaken zijn van biodiversiteitsverlies, maar dat er een grote nood is aan oplossingsgericht onderzoek. Die leegte wil Koenraad met zijn sGlobeLab opvullen: “Onderzoek naar de effecten van de klimaatveranderingen op de biodiversiteit, speelt een grote rol voor de toekomst.”
​
“Iedere soort op zich heeft een bestaansreden en de diversiteit aan soorten verliezen we heel snel. Helaas is dat geen overtuigend argument voor de mens om het belang van de biodiversiteit in te zien. Daarom focussen wij ons op ecosysteemdiensten. Dat zijn in feite alle goederen en diensten die ecosystemen aan ons, de mens, leveren. Als je een bos kapt om er een wijk op te bouwen, wat zijn dan de kosten in ecosysteemdiensten?” Koenraad probeert met een simpel voorbeeld uit te leggen dat er aan ieder ecosysteem een voordeel voor de mens verbonden is. “Dat bos zorgt onder andere voor CO² omzetting tot zuurstof en dat is een dienst van de natuur voor de mens. Maar ook de recreatieve waarden van een bos is een ecosysteemdienst.”

Landon Parenteau, Saskatchewan Muskeg Wetlands, Canada.

Zo leveren ook draslanden een aantal belangrijke ecosysteemdiensten op voor de mens. “Draslanden zijn alle waterrijke gebieden op het land of aan de rand van het land. Dat gaat van moerasgebieden en rivierdelta’s tot meren. Veel van die gebieden staan grote delen van het jaar onder water. Denk maar aan overstromingsgebieden: die beschermen stedelijke gebieden,” Zo beaamt Koenraad de Ramsar-resolutie van 1971 waarop de fundamentele ecologische functies van draslanden werden vastgelegd. Volgens de Ramsar-conventie hebben draslanden naast ecologische functies ook belangrijke economische, culturele, wetenschappelijke en recreatieve waarden. “Omdat die gebieden een grote diversiteit aan microhabitats waarborgen, kunnen veel verschillende soorten zich er in huisvesten. Die brede waaier aan biodiversiteit hebben draslanden te danken aan het feit dat ze zich op de overgang tussen droge en natte gebieden bevinden.”

Koenraad verduidelijkt dat draslanden belangrijke carbon sinks zijn omdat ze meer CO² capteren dan vrijzetten. “Door de aanwezigheid van water wordt het dode plantenmateriaal afgeschermd van zuurstof. Dat voorkomt de afbraak van het plantenmateriaal. Op die manier slagen draslanden erin grote hoeveelheden koolstofdioxide uit de lucht te capteren en vast te leggen in de bodem. Dat is enorm belangrijk om de klimaatverandering te doen keren.”
​
Hoewel Koenraad niet wist dat de Verenigde Naties 2 februari uitriepen tot World Wetlands Day, betwijfelt hij de maatschappelijke meerwaarde ervan niet. Het is volgens hem belangrijk dat er aandacht gevestigd wordt op het belang van biodiversiteit en ecosystemen. “De overstromingen die we in ons land kenden afgelopen zomer, waren eigenlijk een wake-up call, maar we zijn met z’n allen toch heel snel weer gaan leven als ervoor. Dat is misschien een logisch menselijk beschermingsmechanisme: we trekken ons er liever niet te veel van aan? Daarom denk ik dat het geen nut heeft om mensen te overtuigen met veel cijfers, dat is te alarmistisch. We moeten mensen leren bewust maken van de opportuniteiten die de natuur ons te bieden heeft. Dat moet de drijfveer zijn voor de mens om haar omgeving te beschermen. Ook de omslag naar een meer duurzame samenleving zorgt voor veel mogelijkheden: zo biedt de groene sector enorm veel werk- en dus inkomensmogelijkheden.” Op die manier verwijst Koenraad naar de Ramsar-conventie wanneer hij het heeft over het belang van draslanden.

​Het thema van de allereerste World Wetlands Day is “actie voor mens en natuur”. Zo willen de initiatiefnemers het belang van draslanden voor de mens benadrukken. Ook Koenraad is voorstander van die methode, hoewel hij ten stelligste benadrukt dat anderen overtuigen niet tot zijn vakgebied behoort. Dat laatste is misschien zelfs de moeilijkste opdracht. “In 2019 verscheen er nog een internationaal rapport dat verkondigde dat maar liefst één op de acht soorten met uitsterven bedreigd is. Dat heeft een enorme impact op de mens, maar toch gaat er zo weinig aandacht naar de bescherming van de biodiversiteit. De Aarde beleefde reeds vijf grote massa-extincties en telkens herstelde ca. 75% van de soorten. Ik geloof dat dat over honderdduizenden jaren opnieuw zal gebeuren, maar of dat met de mens zal zijn, durf ik niet te voorspellen,” aldus Koenraad Van Meerbeek. 

www.worldwetlandsday.org